شیر هواگیری چیست

شیر هواگیری (Air Vent Valve) یک قطعه کلیدی در سیستم های لوله کشی، به خصوص سیستم های گرمایشی مانند پکیج و شوفاژ است که وظیفه آن تخلیه خودکار یا دستی هوای محبوس شده در مدار است. وجود هوا در سیستم باعث کاهش راندمان گرمایشی، ایجاد سر و صدای آزاردهنده (مانند شرشر آب)، و خوردگی قطعاتی مثل پمپ می شود. این شیرها در دو نوع اصلی دستی و اتوماتیک (که به آن ایرونت هم می گویند) وجود دارند.

من در ادامه تمام این موارد رو با جزئیات به همراه تصویر برای شما توضیح می دهم. 👇

چرا هوا وارد سیستم شوفاژ می شود و چه مشکلاتی ایجاد می کند؟

قبل از اینکه در مورد خود شیر هواگیری صحبت کنیم، بهتر است بدانیم اصلا چرا هوا وارد یک سیستم بسته مثل مدار گرمایش میشود. این موضوع چند دلیل اصلی دارد و مشکلات زیادی را هم به همراه می آورد.

اصلی ترین دلایل هوا گرفتن سیستم گرمایشی

شاید برای شما سوال باشد که در یک مدار بسته، هوا از کجا می آید. دلایل مختلفی برای این پدیده وجوددارد:

• هوای حل شده در آب: آب لوله کشی شهری به طور طبیعی مقداری هوای محلول در خود دارد. وقتی این آب وارد سیستم شده و گرم میشود، این هوا آزاد شده و به شکل حباب های کوچک در بالاترین نقاط سیستم جمع می شود.
• واکنش های شیمیایی: با گذشت زمان، ممکن است بین آب و قطعات فلزی سیستم (مانند لوله ها و رادیاتورها) واکنش شیمیایی رخ بدهد. یکی از محصولات جانبی این واکنش ها، تولید گاز هیدروژن است که عملکردی شبیه به هوا دارد.
• نشتی های بسیار کوچک: گاهی اوقات وجود یک نشتی بسیار ریز در سیستم، به خصوص در قسمت مکش پمپ، می تواند باعث کشیده شدن هوا به داخل مدار شود.
• تعمیرات و آبگیری اولیه: هر بار که سیستم تخلیه و دوباره پر می شود، مقدار زیادی هوا همراه با آب وارد مدار میشود که باید حتما تخلیه گردد.

علائم وجود هوا در رادیاتورها و پکیج چیست؟

وجود هوا در سیستم گرمایشی علائم مشخصی دارد که به راحتی قابل تشخیص هستند. اگر هر کدام از این موارد را مشاهده کردید، به احتمال زیاد سیستم شما نیاز به هواگیری دارد:

• سرد بودن قسمتی از رادیاتور: این مهم ترین نشانه است. معمولا قسمت بالایی رادیاتور سرد است در حالی که قسمت پایینی آن گرم است. دلیلش این است که هوا سبک تر از آب است و در بالای رادیاتور جمع شده و مانع از گردش آب گرم میشود.
• شنیدن صدای شرشر آب یا چکه از رادیاتورها: وقتی پکیج روشن میشود، صدای حرکت حباب های هوا در لوله ها و رادیاتورها به وضوح شنیده میشود.
• کاهش راندمان گرمایشی: با وجود اینکه پکیج با تمام توان کار می کند، خانه به خوبی گرم نمیشود.
• افت مکرر فشار پکیج: وجود هوا می تواند روی فشار کلی سیستم تاثیر بگذارد.

انواع شیر هواگیری: دستی در مقابل اتوماتیک (ایرونت)

برای خارج کردن این هوای مزاحم، از دو نوع اصلی شیر هواگیری استفاده می شود. شیر دستی که روی رادیاتورها نصب میشود و شیر اتوماتیک یا ایرونت که معمولا در نقاط کلیدی سیستم مانند بالای پمپ پکیج یا روی کلکتورها قرار می گیرد.

شیر هواگیری دستی: ساده و مطمئن

این همان شیری است که در قسمت بالایی اکثر رادیاتورهای شوفاژ وجوددارد. ساختار آن بسیار ساده است و معمولا با یک آچار مخصوص (آچار هواگیری) یا یک پیچ گوشتی دوسو باز و بسته میشود. شما باید به صورت دستی این شیر را باز کنید تا هوا خارج شود و به محض اینکه آب از آن بیرون زد، آن را ببندید. این روش کاملا تحت کنترل شماست و بسیار موثر است.

شیر هواگیری اتوماتیک (ایرونت): راحتی بدون دخالت دست

شیر هواگیری اتوماتیک که به آن ایرونت (Air Vent) هم می گویند، یک قطعه هوشمند است که کار تخلیه هوا را به صورت خودکار و بدون نیاز به دخالت شما انجام می دهد. این شیرها معمولا در مکان هایی نصب می شوند که تجمع هوا در آن ها زیاد است، مانند بالای پمپ سیرکولاتور در پکیج، در بالاترین نقطه خطوط لوله کشی، یا روی جعبه کلکتور سیستم گرمایش از کف.

شیر هواگیری اتوماتیک (ایرونت) چگونه کار می کند؟

مکانیزم عملکرد ایرونت بسیار جالب و مبتنی بر یک اصل ساده فیزیکی است. درک این مکانیزم به شما کمک می کند تا دلیل خرابی آن را هم بهتر بفهمید.

راه حل چیست؟ درون محفظه ایرونت، یک شناور (گوی پلاستیکی یا فلزی) قرار دارد. این شناور به یک اهرم و یک سوزن کوچک متصل است که خروجی هوای شیر را کنترل می کند. دو حالت کلی وجوددارد:

1. حالت عادی (بدون هوا): وقتی محفظه شیر پر از آب است، شناور به دلیل نیروی آب به سمت بالا حرکت می کند. این حرکت باعث میشود اهرم، سوزن را به سمت بالا فشار داده و خروجی هوا را محکم ببندد. در نتیجه هیچ آبی از شیر خارج نمیشود.
2. حالت وجود هوا: زمانی که حباب های هوا وارد محفظه شیر می شوند، به دلیل سبک بودن در بالای محفظه و اطراف شناور جمع می شوند. با افزایش حجم هوا، سطح آب پایین می آید و شناور نیز همراه با آن به سمت پایین حرکت می کند. این حرکت باعث میشود اهرم پایین آمده و سوزن از جای خود خارج شود. در نتیجه مسیر خروج هوا باز شده و هوای محبوس شده از سوراخ کوچک بالای شیر خارج می شود.

به محض اینکه تمام هوا خارج شد و آب دوباره جای آن را گرفت، شناور دوباره بالا رفته و شیر را می بندد. این چرخه به طور مداوم و خودکار تکرار میشود.

چرا شیر هواگیری اتوماتیک پکیج خراب می شود؟ (علت چکه کردن آب)

یکی از مشکلات رایج در پکیج ها، چکه کردن آب از شیر هواگیری اتوماتیک است. این مشکل معمولا نشان دهنده خرابی این قطعه است و باید جدی گرفته شود. اما چرا این اتفاق می افتد؟

• رسوب و جرم: اصلی ترین دشمن ایرونت، رسوبات و املاح موجود در آب است. این رسوبات می توانند روی شناور یا اهرم آن جمع شوند و مانع از حرکت روان آن ها شوند. در نتیجه، حتی پس از خروج هوا، شناور به درستی بالا نمی آید تا سوزن را ببندد و آب به صورت قطره ای از آن نشت می کند.
• خرابی یا گیر کردن سوزن: گاهی اوقات خود سوزن یا واشر کوچک آن به دلیل فرسودگی یا وجود یک ذره ریز، به درستی در جای خود قرار نمی گیرد و مسیر را آب بندی نمی کند.
• زنگ زدگی فنر (در مدل های قدیمی): در برخی مدل های قدیمی که از فنر فلزی استفاده می شد، زنگ زدن فنر باعث از کار افتادن کل مکانیزم میشد. ایرونت های جدیدتر معمولا از جنس پلاستیک یا برنج هستند تا این مشکل را نداشته باشند.

یک نکته فوق العاده مهم: درپوش کوچک بالای شیر هواگیری اتوماتیک (معمولا یک درپوش پلاستیکی قرمز یا مشکی) هرگز نباید کاملا سفت و بسته باشد. این درپوش باید همیشه کمی شل باشد تا هوا بتواند از آن خارج شود. اگر این درپوش را سفت ببندید، عملا شیر اتوماتیک را به یک شیر بی استفاده تبدیل کرده اید و هوا در سیستم حبس میشود که می تواند به پمپ پکیج آسیب جدی بزند.

راهنمای گام به گام هواگیری رادیاتور با شیر دستی

هواگیری رادیاتورها یک کار ساده است که خودتان به راحتی می توانید انجام دهید و تاثیر زیادی در بهبود گرمایش خانه دارد. این چک لیست را دنبال کنید:

1. پکیج را خاموش کنید. قبل از هر کاری، پکیج را خاموش کنید و چند دقیقه صبر کنید تا پمپ از کار بیفتد و آب در سیستم آرام بگیرد. این کار از پاشیدن آب داغ و ورود هوای جدید به سیستم جلوگیری می کند.
2. وسایل لازم را آماده کنید. شما به یک آچار هواگیری (یا پیچ گوشتی مناسب)، یک دستمال یا حوله، و یک ظرف کوچک (مثل لیوان یا کاسه) نیاز دارید.
3. از دورترین رادیاتور شروع کنید. معمولا بهتر است هواگیری را از رادیاتوری که بیشترین فاصله را از پکیج دارد شروع کنید و به ترتیب به سمت پکیج بیایید.
4. شیر هواگیری را باز کنید. دستمال را زیر شیر هواگیری قرار دهید تا آب روی دیوار یا فرش نریزد. سپس با آچار، پیچ هواگیری را به آرامی و در خلاف جهت عقربه های ساعت (معمولا نیم دور کافی است) بچرخانید.
5. منتظر خروج هوا بمانید. با باز شدن شیر، صدای “هیس” مانندی که نشانه خروج هواست را خواهید شنید. این فرآیند را ادامه دهید.
6. شیر را به موقع ببندید. به محض اینکه خروج هوا قطع شد و یک جریان یکنواخت و بدون حباب از آب از شیر خارج شد، فورا شیر را در جهت عقربه های ساعت بچرخانید و محکم ببندید.
7. فشار پکیج را چک کنید. بعد از هواگیری تمام رادیاتورها، به سراغ پکیج بروید و فشار آن را چک کنید. به احتمال زیاد فشار افت کرده است. با استفاده از شیر پرکن، فشار را دوباره روی ۱.۵ بار تنظیم کنید.

بهترین محل برای نصب شیر هواگیری کجاست؟

قانون کلی بسیار ساده است: هوا همیشه به بالاترین نقطه سیستم می رود. در نتیجه، شیرهای هواگیری، چه دستی و چه اتوماتیک، باید همیشه در بلندترین نقاط سیستم لوله کشی نصب شوند. این مکان ها عبارتند از:

• بالای هر رادیاتور (برای شیر دستی)
• بالای پمپ سیرکولاتور پکیج (برای ایرونت)
• در بالاترین نقطه رایزر های عمودی لوله کشی
• روی جعبه کلکتور های گرمایش از کف یا رادیاتوری

همچنین، بهترین حالت نصب برای شیرهای هواگیری اتوماتیک، حالت عمودی است. این کار باعث میشود شناور داخلی آن به راحتی و بدون گیر کردن حرکت کند.

انواع شیرهای هواگیری صنعتی (تک روزنه، دو روزنه، دیسکی)

علاوه بر شیرهای کوچک خانگی، در خطوط لوله بزرگ صنعتی و آبرسانی، از شیرهای هواگیری بزرگتر و پیچیده تری استفاده میشود که به سه دسته اصلی تقسیم می شوند:

• شیر هوای تک روزنه: این شیرها خودشان دو مدل بزرگ و کوچک دارند. مدل کوچک برای تخلیه هوای جمع شده در حین کارکرد سیستم و مدل بزرگ برای تخلیه حجم زیاد هوا هنگام پر کردن خط لوله به کار می رود.
• شیر هوای دو روزنه: این مدل در واقع ترکیبی از دو شیر تک روزنه بزرگ و کوچک در یک بدنه واحد است و می تواند هر دو وظیفه را انجام دهد.
• شیر هوای دیسکی: این شیرها به جای شناور، از یک دیسک برای کنترل جریان هوا استفاده می کنند و معمولا در سایزهای بزرگ تولید می شوند.

نتیجه گیری: با هواگیری به موقع، عمر سیستم خود را افزایش دهید

شیر هواگیری، چه از نوع دستی ساده روی رادیاتور باشد و چه از نوع اتوماتیک هوشمند روی پکیج، یک قطعه کوچک اما فوق العاده حیاتی برای سلامت و کارایی سیستم گرمایشی شماست. نادیده گرفتن علائم وجود هوا در سیستم می تواند منجر به کاهش شدید راندمان، افزایش مصرف انرژی، سر و صدای آزاردهنده و در بلندمدت، آسیب جدی به قطعات گران قیمتی مانند پمپ شود. یاد گرفتن نحوه هواگیری رادیاتورها و توجه به عملکرد صحیح شیر هواگیری اتوماتیک، یک مهارت ساده است که می تواند آسایش شما را در زمستان تضمین کرده و از هزینه های اضافی جلوگیری کند. احیانا شما تجربه متفاوتی با این قطعات دارید؟ خوشحال می شویم در بخش نظرات برای ما بنویسید.