معرفی فن کویل و انواع آن
فن کویل (Fan Coil Unit) یک دستگاه تهویه مطبوع دو منظوره است که وظیفه سرمایش و گرمایش فضا را بر عهده دارد. این دستگاه از یک فن دمنده و یک مبدل حرارتی (کویل) تشکیل شده است. در تابستان، آب سرد تولید شده توسط چیلر و در زمستان، آب گرم تولید شده توسط پکیج یا موتورخانه، در کویل آن جریان می یابد. فن، هوای اتاق را از روی این کویل عبور داده و هوای خنک یا گرم را به محیط می دمد. فن کویل ها به دلیل قابلیت کنترل مستقل دما در هر فضا، یکی از محبوب ترین سیستم های تهویه مطبوع هستند.
من در ادامه، شما را به دنیای فن کویل ها می برم و به زبان ساده، انواع مختلف، اجزای داخلی و نحوه کارکرد این سیستم کارآمد را برای شما توضیح می دهم. 👇
فن کویل به زبان ساده چیست و چگونه کار می کند؟
برای اینکه کار فن کویل را به سادگی درک کنید، آن را مانند یک سشوار هوشمند در نظر بگیرید که می تواند هم باد سرد و هم باد گرم تولید کند. این دستگاه یک جعبه است که داخل آن یک فن و یک رادیاتور کوچک (که به آن کویل می گوییم) قرار دارد.
حالا ببینیم این سیستم چگونه کار میکند:
- در تابستان (حالت سرمایش): آب بسیار سردی که در یک دستگاه مرکزی به نام چیلر تولید شده، وارد کویل فن کویل می شود. فن دستگاه، هوای گرم اتاق شما را مکش کرده و با قدرت از لابه لای لوله های سرد کویل عبور می دهد. هوا با از دست دادن گرمای خود، خنک شده و از سمت دیگر دستگاه به داخل اتاق دمیده می شود.
- در زمستان (حالت گرمایش): این بار، آب داغی که توسط پکیج یا موتورخانه تولید شده، وارد همان کویل می شود. فن دوباره هوای سرد اتاق را از روی این کویل داغ عبور داده و هوای گرم و مطبوع را به شما تحویل می دهد.
پس فن کویل در واقع یک مبدل حرارتی است که با کمک یک فن، گرما یا سرما را از آب به هوا منتقل می کند.
کالبدشکافی فن کویل: با اجزای اصلی آن آشنا شوید
یک دستگاه فن کویل از چند قطعه اصلی تشکیل شده که هماهنگی آن ها با هم، آسایش شما را فراهم می کند. شناخت این اجزا به شما کمک می کند تا نحوه کار و عیب یابی دستگاه را بهتر درک کنید.
۱. کویل یا مبدل حرارتی (Coil)
این قطعه، اصلی ترین بخش فن کویل است. کویل مجموعه ای از لوله های مسی است که به صورت مارپیچ در کنار هم قرار گرفته اند و صفحات نازک آلومینیومی به نام فین (Fin) روی آن ها پرس شده است. این فین ها سطح تماس هوا با لوله ها را به شدت افزایش می دهند و باعث می شوند انتقال حرارت با راندمان بسیار بالایی انجام شود.
۲. فن و الکتروموتور (Fan & Motor)
فن یا دمنده، وظیفه به جریان انداختن هوا را بر عهده دارد. این فن که معمولا از نوع سانتریفیوژ است، هوا را از یک سمت به داخل دستگاه کشیده و از سمت دیگر، پس از عبور از روی کویل، به بیرون می دمد. نیروی چرخش این فن توسط یک الکتروموتور تامین می شود که معمولا دارای چند سرعت مختلف (دور کند، متوسط و تند) است تا شما بتوانید شدت پرتاب باد را تنظیم کنید.
۳. فیلتر هوا (Air Filter)
این یک قطعه بسیار مهم است که اغلب نادیده گرفته می شود. فیلتر یک صفحه مشبک است که در مسیر هوای ورودی به دستگاه قرار می گیرد و وظیفه آن جذب گرد و غبار، پرز و آلاینده های هوا است. تمیز کردن منظم فیلتر (که معمولا قابل شستشو است) برای حفظ کیفیت هوا و جلوگیری از کاهش راندمان دستگاه، حتماً حتماً ضروری است.
۴. سینی تخلیه یا تشتک درین (Drain Pan)
در تابستان، وقتی هوای گرم و مرطوب با سطح سرد کویل تماس پیدا می کند، رطوبت آن به صورت قطرات آب روی کویل می نشیند. سینی درین یک تشتک است که زیر کویل قرار گرفته تا این آب را جمع آوری کند. این آب سپس از طریق یک لوله به فاضلاب ساختمان هدایت می شود. گرفتگی این سینی یا لوله خروجی آن، دلیل اصلی آبریزی فن کویل از سقف یا دیوار است.
۵. شیر هواگیری (Air Vent Valve)
هوا دشمن سیستم های آبی است. وجود هوا در داخل کویل، مانع از گردش صحیح آب شده و باعث ایجاد سر و صدا و کاهش شدید راندمان گرمایشی می شود. شیر هواگیری یک شیر کوچک است که معمولا در بالاترین نقطه کویل نصب می شود و به ما اجازه می دهد هوای محبوس شده در سیستم را به صورت دستی یا اتوماتیک تخلیه کنیم.
انواع فن کویل از نظر محل نصب (یک راهنمای تصویری)
فن کویل ها در مدل های بسیار متنوعی تولید می شوند تا با هر نوع معماری و دکوراسیون داخلی هماهنگ باشند. در ادامه با پرکاربردترین انواع آن ها آشنا می شویم.
۱. فن کویل سقفی (Ceiling Fan Coil)
این مدل یکی از محبوب ترین انواع فن کویل است. همانطور که از نامش پیداست، این دستگاه ها در بالای سقف کاذب نصب می شوند و کاملا از دید پنهان هستند. شما فقط دریچه های خروج و برگشت هوای آن را در سقف یا دیوار می بینید. این مدل ها به دو دسته اصلی تقسیم می شوند:
- فن کویل سقفی توکار (کانالی): این مدل هوا را از طریق کانال کشی به چندین نقطه مختلف در یک فضا می رساند.
- فن کویل کاستی (Cassette): این مدل نیازی به کانال کشی ندارد و هوا را به صورت یک طرفه یا چهار طرفه مستقیما از پنل خود به پایین می دمد. این نوع برای فضاهای اداری و تجاری با سقف کاذب بسیار ایده آل است.
۲. فن کویل دیواری (Wall-Mounted Fan Coil)
این مدل از نظر ظاهری شباهت بسیار زیادی به پنل داخلی کولرهای گازی (اسپلیت) دارد و روی دیوار نصب می شود. فن کویل های دیواری طراحی زیبایی دارند و معمولا مجهز به ریموت کنترل هستند. این مدل برای اتاق خواب ها، دفاتر کار یا فضاهایی که امکان نصب سقف کاذب وجود ندارد، یک انتخاب عالی است.
۳. فن کویل زمینی (Floor-Standing Fan Coil)
این مدل قدیمی ترین و ساده ترین نوع فن کویل است که به صورت ایستاده روی زمین و چسبیده به دیوار نصب می شود. هوا معمولا از پایین دستگاه مکش شده و از دریچه بالایی آن به صورت عمودی یا روبرو خارج می شود. اگرچه این مدل ها کمی فضا اشغال می کنند، اما به دلیل نصب و سرویس بسیار آسان، هنوز هم در راهروها، مدارس و ادارات کاربرد دارند.
تفاوت اصلی فن کویل دو لوله ای و چهار لوله ای چیست؟
این یکی از مهم ترین تفاوت های فنی در سیستم های فن کویل است که تاثیر مستقیمی بر کارایی و انعطاف پذیری سیستم دارد.
- فن کویل دو لوله ای: این سیستم ساده تر، فقط یک لوله برای ورود آب و یک لوله برای خروج آن دارد. این یعنی در یک زمان مشخص، یا آب سرد در کل سیستم جریان دارد یا آب گرم. در نتیجه، تمام فن کویل های ساختمان یا در حالت سرمایش هستند یا گرمایش. این سیستم برای ساختمان های مسکونی که همه واحد ها نیاز یکسانی دارند، مناسب است.
- فن کویل چهار لوله ای: این سیستم پیشرفته تر، دارای دو کویل مجزا است: یکی برای آب سرد و دیگری برای آب گرم. در نتیجه، چهار لوله به آن متصل می شود (یک رفت و برگشت برای سرمایش و یک رفت و برگشت برای گرمایش). مزیت بزرگ این سیستم این است که می تواند به صورت همزمان در یک ساختمان، سرمایش و گرمایش را فراهم کند. برای مثال، در یک هتل، اتاقی که در ضلع جنوبی قرار دارد و آفتاب گیر است می تواند از سرمایش استفاده کند، در حالی که اتاقی در ضلع شمالی به گرمایش نیاز دارد.
مزایا و معایب سیستم فن کویل چیست؟
مانند هر سیستم دیگری، فن کویل ها هم نقاط قوت و ضعف خود را دارند.
مهم ترین مزایای فن کویل
- کنترل مستقل دما: این اصلی ترین مزیت فن کویل است. هر فضا یا اتاق می تواند دمای مخصوص به خود را داشته باشد که این موضوع آسایش ساکنین را به حداکثر می رساند.
- صرفه جویی در مصرف انرژی: به دلیل قابلیت کنترل مستقل، می توان فن کویل اتاق های بدون استفاده را خاموش کرد که این کار باعث صرفه جویی قابل توجهی در مصرف انرژی می شود.
- نصب و لوله کشی آسان تر: لوله کشی آب برای فن کویل ها نسبت به کانال کشی حجیم سیستم هایی مانند داکت اسپلیت، فضای بسیار کمتری اشغال می کند.
- تنوع بالا: همانطور که دیدیم، فن کویل ها در انواع مختلفی تولید می شوند که با هر نوع معماری سازگار هستند.
مهم ترین معایب فن کویل
- نیاز به نگهداری دوره ای: هر فن کویل یک واحد مستقل با فن، موتور و فیلتر است که نیاز به سرویس و تمیز کردن دوره ای دارد.
- صدای فن: اگرچه فن کویل های مدرن بسیار کم صدا هستند، اما صدای کارکرد فن در سکوت شب ممکن است برای افراد حساس کمی آزاردهنده باشد.
- نیاز به لوله کشی درین: هر فن کویل در حالت سرمایش، آب تولید می کند و نیاز به یک لوله جداگانه برای تخلیه این آب به فاضلاب دارد که اجرای آن باید با دقت انجام شود.
نتیجه گیری: فن کویل، یک راه حل هوشمند و انعطاف پذیر
در نهایت، فن کویل یک سیستم تهویه مطبوع بسیار کارآمد، انعطاف پذیر و محبوب است که به دلیل قابلیت کنترل مستقل دما، توانسته است جایگاه ویژه ای در ساختمان های مسکونی، اداری، هتل ها و بیمارستان ها پیدا کند. این سیستم با ترکیب سادگی و کارایی، آسایش را به صورت سفارشی برای هر فضا به ارمغان می آورد. با شناخت انواع مختلف و اجزای داخلی آن، شما می توانید با دیدی بازتر، بهترین مدل را برای نیاز خود انتخاب کرده و از هوای مطبوع در تمام فصول سال لذت ببرید.
