منبع انبساط پکیج چیست؟
منبع انبساط پکیج که به ان مخزن انبساط هم می گویند، یک قطعه حیاتی و بسیار مهم در تمام پکیج های دیواری است که وظیفه اصلی ان، ثابت نگه داشتن فشار اب در مدار گرمایش است. به عبارت دیگر، این قطعه مثل یک کمک فنر برای فشار اب عمل می کند و جلوی بالا و پایین رفتن مداوم فشار رو می گیرد. خرابی این قطعه یکی از اصلی ترین دلایل نوسان فشار و خاموش شدن پکیج، به خصوص در حالت زمستانی، هست.
من در ادامه به زبان ساده به شما می گویم که این قطعه چجوری کار می کند و چطور بفهمید که خراب شده. 👇
منبع انبساط پکیج چیست و چرا وجود ان ضروری است؟
خب، اجازه بدید این موضوع رو با یک مثال ساده شروع کنیم. همه ما می دانیم که وقتی اب گرم میشود، حجم ان زیاد میشود (منبسط میشود). حالا تصور کنید که مدار گرمایش پکیج شما (که شامل لوله ها و رادیاتورهاست) یک سیستم کاملا بسته با حجم ثابت است. وقتی پکیج روشن میشود و اب داخل این مدار رو گرم می کند، حجم اب زیاد شده و چون جایی برای رفتن ندارد، فشار کل سیستم به شدت بالا می رود.
اینجا دقیقا جایی است که منبع انبساط وارد عمل میشود. این قطعه یک فضای اضافی و انعطاف پذیر رو در اختیار سیستم قرار میدهد تا این افزایش حجم اب رو جذب کند و اجازه ندهد فشار از حد مجاز بالاتر برود. در نتیجه، وجود منبع انبساط برای کنترل فشار و جلوگیری از اسیب به قطعات و عمل کردن مداوم شیر اطمینان، کاملا ضروری است.
منبع انبساط پکیج چجوری کار میکند؟ (نگاهی به ساختار داخلی)
حالا سوال اینجاست که این قطعه چطوری این کار رو انجام میدهد؟ ساختار داخلی منبع انبساط بسیار هوشمندانه و ساده است. این قطعه که معمولا به شکل یک دیسک گرد یا یک مکعب مستطیل قرمز رنگ در پشت پکیج قرار دارد، از دو بخش اصلی تشکیل شده که توسط یک دیافراگم لاستیکی از هم جدا شده اند:
- بخش اب: این بخش به مدار گرمایش پکیج متصل است و با اب پر میشود.
- بخش هوا (گاز): این بخش در طرف دیگر دیافراگم قرار دارد و با یک گاز بی اثر مثل هوا یا نیتروژن با فشار مشخصی (معمولا حدود ۱ بار) پر شده است. این بخش مثل یک بالشتک یا فنر عمل می کند.
حالا فرآیند به این شکل است: وقتی اب مدار گرمایش داغ و منبسط میشود، حجم اضافی ان به بخش اب منبع انبساط فشار می اورد. این فشار، دیافراگم لاستیکی رو به سمت بخش هوا هل میدهد و هوای داخل ان را فشرده می کند. این فشرده شدن هوا، افزایش فشار کل سیستم رو خنثی می کند. وقتی هم که اب سرد میشود و حجمش کم میشود، فشار هوای فشرده شده، دیافراگم رو به عقب هل داده و اب رو دوباره به سیستم برمی گرداند.
علائم خرابی منبع انبساط پکیج چیست؟ (مهم ترین نشانه ها)
خرابی منبع انبساط یکی از رایج ترین مشکلات پکیج است و معمولا با یک نشانه بسیار واضح و کلاسیک خودش رو نشان میدهد. اگر با این وضعیت روبرو شدید، به احتمال ۹۰ درصد منبع انبساط شما خراب است.
نشانه اصلی: نوسان شدید فشار پکیج در حالت زمستانه
این یعنی شما می بینید که وقتی پکیج در حالت زمستانه کار می کند و رادیاتورها داغ میشوند، عقربه فشار به سرعت بالا رفته و به محدوده قرمز (نزدیک به ۳ بار) می رسد. در این حالت معمولا شیر اطمینان عمل کرده و از زیر پکیج اب چکه می کند. سپس به محض اینکه پکیج خاموش میشود و اب سرد میشود، عقربه فشار به شدت افت کرده و به زیر ۱ بار یا حتی صفر می رسد و دستگاه به دلیل کمبود فشار خطا داده و خاموش میشود. این بالا و پایین رفتن شدید فشار با هر بار روشن و خاموش شدن پکیج، نشانه قطعی خرابی منبع انبساط است.
چرا این اتفاق می افتد؟ چون وقتی منبع انبساط خراب است، دیگر “کمک فنری” برای جذب انبساط اب وجود ندارد. در نتیجه با گرم شدن اب، فشار به سرعت بالا رفته و با سرد شدن، به سرعت افت می کند.
دلایل اصلی خرابی منبع انبساط چیست؟
خب، حالا که با نشانه خرابی اشنا شدیم، بیایید ببینیم چرا این قطعه خراب میشود. دو دلیل اصلی برای از کار افتادن منبع انبساط وجود دارد:
۱. کم شدن یا خالی شدن باد منبع
همانطور که گفتم، پشت دیافراگم منبع با هوا یا گاز نیتروژن پر شده. این باد ممکن است به مرور زمان و خیلی اهسته از طریق والف (سوزن) تخلیه شود. وقتی باد منبع کم میشود، دیگر توانایی لازم برای کنترل فشار انبساط اب رو ندارد. این شایع ترین دلیل خرابی است.
راه حل چیست؟ راه حل این مشکل، شارژ مجدد باد منبع انبساط است. این کار باید توسط سرویسکار و با استفاده از یک تلمبه و فشارسنج مخصوص انجام شود. سرویسکار ابتدا اب سیستم رو خالی کرده و سپس فشار باد منبع رو دوباره روی ۱ بار تنظیم می کند.
۲. سوراخ شدن دیافراگم داخلی
دلیل دوم که جدی تر است، سوراخ شدن دیافراگم لاستیکی داخل منبع است. اگر این دیافراگم سوراخ شود، اب مدار گرمایش وارد بخش هوا شده و کل منبع پر از اب میشود. در این حالت، منبع کارایی خود رو به طور کامل از دست میدهد.
راه حل چیست؟ در این حالت، منبع انبساط دیگر قابل تعمیر نیست و راه حل فقط و فقط تعویض کامل ان با یک منبع نو است.
چگونه منبع انبساط پکیج را تست کنیم؟ (یک راهنمای ساده)
شما با یک تست ساده می توانید بفهمید که منبع انبساط شما سوراخ شده یا فقط باد ان کم شده. این کار به شما کمک می کند تا قبل از زنگ زدن به تعمیرکار، یک دید کلی از مشکل داشته باشید.
نحوه تست منبع انبساط:
- در پشت یا بالای منبع انبساط، یک والف شبیه به والف لاستیک ماشین وجود دارد که معمولا یک درپوش پلاستیکی روی ان است.
- درپوش را باز کنید.
- با نوک یک پیچ گوشتی یا یک کلید، سوزن والف رو برای یک لحظه کوتاه فشار دهید.
حالا دو حالت پیش می اید:
- اگر از والف “هوا” خارج شد: این خبر خوبی است! یعنی دیافراگم شما سالم است و مشکل فقط از کمبود باد منبع است که با شارژ مجدد حل میشود.
- اگر از والف “اب” یا “اب و هوا” با هم خارج شد: این خبر بدی است. خروج اب از والف هوا به معنی سوراخ شدن قطعی دیافراگم است و منبع انبساط شما باید حتما تعویض شود.
ظرفیت و محل قرارگیری منبع انبساط
ظرفیت منبع انبساط به حجم کل اب موجود در سیستم گرمایش (پکیج + لوله ها + رادیاتورها) بستگی دارد. اما به طور معمول، در پکیج های دیواری خانگی از منبع های انبساط با ظرفیت ۶ یا ۸ لیتر استفاده میشود. این ظرفیت برای اکثر خانه های اپارتمانی کافی است.
محل قرارگیری منبع انبساط هم معمولا در قسمت پشتی پکیج و بعد از پمپ سیرکولاتور است تا بتواند به درستی فشار کل مدار رو کنترل کند.
تفاوت منبع انبساط باز و بسته چیست؟
شاید شما عبارت “منبع انبساط باز” رو هم شنیده باشید. مهم است که بدانید این دو کاملا با هم متفاوت هستند.
- منبع انبساط باز: این یک مخزن اب ساده و بدون دیافراگم است که در بالاترین نقطه ساختمان (معمولا روی پشت بام) نصب میشود و با هوای ازاد در تماس است. این نوع منبع در سیستم های موتورخانه مرکزی قدیمی استفاده میشد و امروزه تقریبا منسوخ شده.
- منبع انبساط بسته: این همان منبع دیافراگمی است که در تمام پکیج های دیواری امروزی استفاده میشود و با هوای ازاد در تماس نیست. این نوع منبع بسیار کارامدتر و ایمن تر است.
نتیجه گیری
در نهایت، منبع انبساط یکی از قطعات کلیدی برای عملکرد پایدار و ایمن پکیج شما، به خصوص در فصل زمستان، هست. خرابی این قطعه که معمولا با نوسان شدید فشار خودش رو نشان میدهد، می تواند باعث کارکرد نامنظم و خاموش شدن مداوم دستگاه شود. ما با هم یاد گرفتیم که چطور با یک تست ساده، علت خرابی ان (کم شدن باد یا سوراخ شدن دیافراگم) رو تشخیص دهیم.
به یاد داشته باشید که شارژ باد یا تعویض منبع انبساط یک کار تخصصی است که نیاز به خالی کردن اب سیستم و ابزار مخصوص دارد. در نتیجه، اگر با علائم خرابی این قطعه روبرو شدید، بهترین کار این است که از یک سرویسکار با تجربه کمک بگیرید تا مشکل رو به صورت اصولی برای شما حل کند.
شما هم تجربه ای در مورد خرابی منبع انبساط داشتید؟ اگر سوالی در این زمینه دارید، در بخش نظرات مطرح کنید.
