پمپ سیرکولاتور پکیج

پمپ سیرکولاتور پکیج (Circulation Pump) یک قطعه الکترومکانیکی حیاتی است که وظیفه به گردش درآوردن آب در مدار گرمایش (رادیاتورها) را بر عهده دارد. این پمپ آب سرد شده در رادیاتورها را مکش کرده و با فشار به سمت مبدل حرارتی پکیج هدایت می کند تا دوباره گرم شود. خرابی این قطعه باعث توقف کامل سیستم گرمایشی و سرد شدن رادیاتورها می شود. اصلی ترین علائم خرابی آن شامل صدای غیر عادی، گرم نشدن رادیاتورها و داغ شدن بیش از حد بدنه پمپ است.

1. رادیاتورها کاملا سرد هستند اما آب گرم مصرفی وجود دارد.
2. صدای وزوز، ساییدگی یا تق تق از داخل پکیج شنیده می شود.
3. بدنه پمپ به شدت داغ است به طوری که نمی توان به آن دست زد.
4. پکیج روشن می شود اما بعد از چند ثانیه با ارور مربوط به دمای بالا خاموش می شود.
5. نشتی آب از قسمت پمپ یا اتصالات آن مشاهده می شود.
6. پمپ اصلا کار نمی کند و هیچ صدا یا لرزشی ندارد.

من در ادامه تمام این موارد رو با جزئیات کامل و به همراه تصویر برای شما توضیح می دهم.👇

پمپ سیرکولاتور پکیج چیست و دقیقا چه کاری انجام می دهد؟

اگر بخواهیم پکیج دیواری را به بدن انسان تشبیه کنیم، برد الکترونیکی مغز آن است و پمپ سیرکولاتور، قطعا نقش قلب را ایفا می کند. این قطعه یک پمپ گریز از مرکز کوچک اما قدرتمند است که معمولا در مسیر برگشت آب مدار گرمایش و قبل از مبدل اصلی قرار می گیرد. 

وظیفه اصلی و حیاتی این پمپ، ایجاد جریان و به حرکت درآوردن آب در یک مدار بسته است. چطوری؟ وقتی شما پکیج را در حالت زمستانه قرار می دهید، آب توسط مشعل در مبدل اصلی داغ می شود. حالا این آب داغ باید به رادیاتورهای شما در سراسر خانه برسد تا محیط را گرم کند. اینجاست که پمپ وارد عمل می شود. پمپ، آب گرم را با فشار به داخل لوله ها و رادیاتورها پمپاژ می کند و از طرف دیگر، آبی که در رادیاتورها گرمای خود را از دست داده و سرد شده است را دوباره به داخل پکیج می کشد تا این چرخه به طور مداوم تکرار شود.

در نتیجه، اگر پمپ پکیج به هر دلیلی کار نکند، آب در مدار گرمایش به گردش در نمی آید و در نتیجه رادیاتورهای شما کاملا سرد باقی می مانند، حتی اگر پکیج روشن باشد و شعله تشکیل شود.

چرا وجود پمپ سیرکوله در پکیج حیاتی است؟

همانطور که گفتیم، بدون پمپ، سیستم گرمایش مرکزی شما عملا از کار می افتد. اما اهمیت این قطعه فراتر از این است. یک پمپ سالم و کارآمد، عملکرد بهینه کل سیستم را تضمین می کند.

یک مزیت مهم سیستم های سیرکوله، جلوگیری از هدر رفت آب است.  چون آب در یک مدار بسته به طور مداوم در حال چرخش است و نیازی به ورود آب جدید به سیستم (مگر در صورت نشتی) نیست. علاوه بر این، پمپ باعث می شود آب گرم به سرعت و به صورت یکنواخت به تمام رادیاتورها، حتی دورترین آنها، برسد و کل خانه به دمای مطلوب و یکنواختی برسد.

خرابی پمپ نه تنها باعث سرد شدن خانه شما می شود، بلکه می تواند به خود پکیج هم آسیب جدی بزند. اگر پمپ کار نکند، آبی که در مبدل داغ شده است در همان نقطه باقی می ماند و دمای آن به سرعت بالا می رود. این اتفاق باعث جوش آوردن پکیج، فعال شدن سنسور حد دما و خاموش شدن اضطراری دستگاه می شود و تکرار آن می تواند به مبدل اصلی آسیب بزند.

آشنایی با اجزای داخلی پمپ پکیج

یک پمپ سیرکولاتور از قطعات مختلفی تشکیل شده است که هماهنگی آنها با هم باعث عملکرد صحیح پمپ می شود. شناخت این اجزا به ما کمک می کند تا دلایل خرابی را بهتر درک کنیم. مهم ترین اجزای یک پمپ پکیج عبارتند از:

• الکتروموتور (Motor): بخش الکتریکی پمپ که با دریافت برق، نیروی چرخشی لازم را تولید می کند.
• روتور یا شفت (Rotor/Shaft): محوری که نیروی موتور را به پروانه منتقل می کند.
• پروانه (Impeller): قطعه ای پره دار که با چرخش سریع، آب را به حرکت در می آورد و پمپاژ می کند. جنس آن معمولا از پلاستیک فشرده (پلی آمید) یا برنج است.
• هوزینگ یا بدنه پمپ: پوسته ای که تمام قطعات را در بر می گیرد و معمولا از چدن ساخته می شود.
• پیچ تنظیم سرعت و هواگیری: یک پیچ بزرگ دو حالته در مرکز پمپ که هم برای تنظیم دور موتور (در برخی مدل ها) و هم برای هواگیری و رفع گیرپاژ استفاده می شود.
• خازن راه انداز (Capacitor): قطعه ای استوانه ای که گشتاور اولیه برای راه اندازی موتور را فراهم می کند.
• سیل مکانیکی (Mechanical Seal): واشر های آب بندی که از نفوذ آب به داخل بخش الکتریکی موتور جلوگیری می کنند.

انواع پمپ سیرکولاتور مورد استفاده در تاسیسات

پمپ های سیرکولاتور به طور کلی به دو دسته اصلی تقسیم می شوند، اگرچه مدلی که در پکیج های دیواری خانگی استفاده میشود فقط یک نوع خاص است.

پمپ های سیرکوله خطی (In-line Pumps)

این دقیقا همان نوع پمپی است که در پکیج های دیواری ما وجود دارد. به این پمپ ها “خطی” می گویند چون مستقیما روی خط لوله نصب می شوند و ورودی و خروجی آنها در یک راستا (زاویه ۱۸۰ درجه) قرار دارد. این طراحی باعث می شود فضای کمی اشغال کنند. بدنه آنها معمولا از چدن و پروانه شان از مواد پلیمری مقاوم به حرارت (پلی آمید) ساخته می شود. این پمپ ها برای سیستم های گرمایشی کوچک و متوسط کاملا ایده آل هستند.

پمپ های سیرکوله زمینی (Ground-mounted Pumps)

این پمپ ها بسیار بزرگتر و قوی تر هستند و در سیستم های گرمایش مرکزی بزرگ مانند موتورخانه ساختمان های بزرگ، بیمارستان ها و مراکز صنعتی کاربرد دارند. به دلیل وزن زیاد، این پمپ ها روی یک شاسی جداگانه روی زمین نصب می شوند و ورودی و خروجی آنها عمود بر هم است. بدنه و پروانه آنها معمولا هر دو از چدن ساخته می شوند تا مقاومت بالایی داشته باشند.

مهم ترین علائم خرابی پمپ پکیج (چگونه بفهمیم پمپ خراب است؟)

خرابی پمپ پکیج معمولا با نشانه های واضحی همراه است. اگر با دقت به عملکرد پکیج خود توجه کنید، می توانید قبل از اینکه مشکل جدی تر شود، آن را تشخیص دهید. در ادامه به اصلی ترین این علائم می پردازیم.

۱. رادیاتورها اصلا گرم نمی شوند یا نصفه گرم می شوند

این شایع ترین و واضح ترین نشانه خرابی پمپ است. شما پکیج را روی حالت زمستانه می گذارید، شعله تشکیل می شود و دستگاه کار می کند، اما رادیاتورها سرد باقی می مانند. یا ممکن است فقط رادیاتور نزدیک به پکیج کمی گرم شود و بقیه کاملا سرد باشند. چرا؟ چون پمپ کار نمی کند تا آب داغ را به کل سیستم برساند.

۲. صدای غیر عادی و زیاد از داخل پکیج

یک پمپ سالم تقریبا بی صدا کار می کند و فقط یک لرزش خفیف دارد. اگر صداهای غیر عادی مانند موارد زیر را از پکیج خود می شنوید، به احتمال زیاد مشکل از پمپ است:

• صدای وزوز یا هوم شدید: می تواند نشانه گیر کردن (گیرپاژ) پمپ یا خرابی خازن باشد. پمپ تلاش می کند بچرخد اما نمی تواند.
• صدای ساییدگی یا خرخر: معمولا به دلیل خرابی بلبرینگ های موتور یا ورود آشغال و رسوب به داخل هوزینگ پمپ است.
• صدای تق تق یا ضربه: می تواند به دلیل شکستن پروانه پمپ باشد.

۳. بدنه پمپ بیش از حد داغ است

طبیعی است که بدنه پمپ به دلیل عبور آب داغ، گرم باشد. اما اگر بدنه پمپ به قدری داغ شود که نتوانید بیش از چند ثانیه به آن دست بزنید، این یک نشانه خطر است. داغ شدن بیش از حد معمولا زمانی اتفاق می افتد که پمپ گیر کرده باشد؛ برق به موتور می رسد و سیم پیچ در حال تولید گرماست، اما چون روتور نمی چرخد، این گرما تخلیه نشده و باعث داغی شدید می شود.

۴. پکیج با ارورهای مربوط به افزایش دما خاموش می شود

بسیاری از ارور های پکیج که به نظر می رسد مربوط به سنسور ها یا برد هستند، در واقع ریشه در خرابی پمپ دارند. ارور هایی مانند “گرمای بیش از حد”، “فعال شدن سنسور حد” یا “عدم گردش آب” (مانند ارور ۷۰ در پکیج ایران رادیاتور یا ارور A03 در پکیج فرولی) اغلب به این دلیل رخ می دهند که پمپ کار نمی کند و آب در مبدل جوش می آورد.

۵. نشتی آب از قسمت پمپ

اگر متوجه شدید که از زیر پکیج و دقیقا از قسمت پمپ آب چکه می کند، این نشانه فرسودگی واشر ها و آب بند های داخلی پمپ (سیل مکانیکی) است. این مشکل باید فورا حل شود، چون نفوذ آب به بخش الکتریکی موتور می تواند باعث سوختن کامل پمپ و حتی آسیب به برد پکیج شود.

اصلی ترین دلایل خرابی و کار نکردن پمپ پکیج

حالا که با علائم خرابی آشنا شدیم، سوال این است که اصلا چرا پمپ پکیج خراب می شود؟ دانستن این دلایل به ما کمک می کند تا از بروز مجدد مشکل جلوگیری کنیم.

گیرپاژ کردن پمپ (شایع ترین علت)

گیرپاژ یا قفل شدن شفت پمپ، رایج ترین دلیل کار نکردن آن است. این مشکل به دو دلیل اصلی رخ می دهد:

1. خاموش بودن طولانی مدت: اگر پکیج برای مدت طولانی (مثلا در تمام فصل تابستان) فقط در حالت آب گرم مصرفی کار کند، پمپ هیچ فعالیتی ندارد. این عدم تحرک باعث می شود رسوبات و املاح آب بین روتور و بدنه ته نشین شده و مانند چسب عمل کنند و جلوی چرخش دوباره آن را بگیرند.
2. رسوبات و لجن در مدار گرمایش: وجود رسوبات، زنگ زدگی لوله ها و لجن در آب رادیاتورها باعث می شود این ذرات وارد پمپ شده و حرکت پروانه و شفت را مختل کنند.

سوختن سیم پیچ موتور پمپ

موتور پمپ هم مانند هر قطعه الکتریکی دیگری ممکن است بسوزد. اصلی ترین دلایل سوختن پمپ عبارتند از:

• نفوذ آب: همانطور که گفته شد، نشتی آب و رسیدن آن به سیم پیچ، باعث اتصال کوتاه و سوختن موتور می شود.
• کار کردن در حالت گیرپاژ: اگر پمپ برای مدت طولانی در حالت گیرپاژ باقی بماند و برق به آن برسد، فشار زیاد به سیم پیچ باعث داغ شدن و سوختن آن می شود.
• نوسانات برق و عمر طولانی: نوسانات شدید برق و همچنین کارکرد طولانی مدت (چندین سال) به طور طبیعی باعث فرسودگی و سوختن سیم پیچ می شود.

خرابی خازن راه انداز

خازن یک قطعه کوچک و ارزان است که وظیفه دارد شوک اولیه برای به حرکت درآوردن موتور را ایجاد کند. اگر خازن ضعیف یا خراب شود، موتور زور کافی برای شروع به کار را نخواهد داشت و فقط صدای “هوم” یا وزوز می دهد. این یکی از مشکلاتی است که به راحتی قابل حل است.

شکستن یا رسوب گرفتن پروانه

پروانه پمپ که وظیفه پمپاژ آب را دارد، ممکن است به دلیل رسوب زیاد، تغییر شکل دهد یا پره های آن بشکند. در این حالت، ممکن است موتور کار کند و بچرخد، اما چون پروانه خراب است، هیچ فشاری در آب ایجاد نمی شود و آب به درستی به گردش در نمی آید.

راهنمای چند مرحله ای تست و عیب یابی پمپ پکیج (روش های عملی)

اگر به خرابی پمپ شک دارید، قبل از تماس با تعمیرکار می توانید چند تست ساده را خودتان انجام دهید. این راهنما به شما کمک می کند قدم به قدم مشکل را پیدا کنید. نکته مهم: برای انجام این مراحل، حتما پکیج را از برق بکشید، مگر در مواردی که ذکر می شود.

مرحله اول: گوش دادن و لمس کردن

این ساده ترین تست است. پکیج را در حالت زمستانه روشن کنید و دمای رادیاتورها را بالا ببرید. گوش خود را به بدنه پکیج نزدیک کنید. آیا صدای کار کردن پمپ (یک وزوز ملایم) را می شنوید؟ با احتیاط دست خود را روی بدنه پمپ بگذارید. آیا لرزش خفیف ناشی از کار کردن آن را حس می کنید؟

• اگر هیچ صدا و لرزشی وجود ندارد: یعنی یا برق به پمپ نمی رسد یا پمپ کاملا سوخته است.
• اگر صدای وزوز شدید می شنوید اما لرزش ندارد: به احتمال زیاد پمپ گیرپاژ کرده یا خازن آن خراب است.

مرحله دوم: تست حرکت محور پمپ (مهم ترین راه حل برای رفع گیرپاژ)

این یک روش فوق العاده کاربردی برای راه اندازی پمپی است که گیر کرده. راه حل چیست؟

1. ابتدا پکیج را از برق بکشید.
2. پیچ بزرگ دو حالته ای که در مرکز پمپ قرار دارد را پیدا کنید.
3. با یک پیچ گوشتی دو سوی بزرگ، پیچ را به آرامی چند دور باز کنید. ممکن است چند قطره آب سیاه رنگ از آن خارج شود که طبیعی است. (یک دستمال زیر آن نگه دارید)
4. با باز شدن پیچ، شما می توانید نوک محور یا روتور را ببینید. حالا با همان پیچ گوشتی، سعی کنید محور را در جهت عقربه های ساعت یا خلاف آن بچرخانید.
5. اگر محور سفت بود، با چند ضربه کوچک و چرخاندن، سعی کنید آن را آزاد کنید. وقتی محور آزاد شد، باید بتوانید آن را به راحتی بچرخانید.
6. پس از آزاد شدن محور، پیچ را دوباره محکم ببندید و پکیج را به برق بزنید و تست کنید. در ۹۰ درصد موارد گیرپاژ، مشکل با همین روش حل میشود.

مرحله سوم: هواگیری پمپ

گاهی اوقات، وجود هوا در داخل هوزینگ پمپ مانع از عملکرد صحیح آن می شود. برای هواگیری، همان پیچ مرکزی را کمی شل کنید تا هوا با صدای “هیس” خارج شود. به محض اینکه به جای هوا، آب به صورت یکنواخت بیرون آمد، پیچ را دوباره سفت کنید.

تعمیر یا تعویض پمپ پکیج؟ کدام راه حل بهتر است؟

این سوالی است که برای بسیاری از افراد پیش می آید. جواب آن به نوع خرابی بستگی دارد.

 

به طور کلی، اگر مشکل از گیرپاژ یا خازن باشد، قطعا تعمیر به صرفه است. اما اگر موتور سوخته باشد یا بلبرینگ ها خراب شده باشند، معمولا تعویض کل پمپ راه حل مطمئن تر و بهتری است.

نتیجه گیری نهایی: با پمپ پکیج خود مهربان باشید

پمپ سیرکولاتور یک قطعه پرکار و حیاتی در پکیج شماست که رفاه و گرمای خانه تان در زمستان به عملکرد صحیح آن بستگی دارد. همانطور که دیدیم، بسیاری از مشکلات این قطعه، به خصوص گیرپاژ کردن آن، به دلیل عدم استفاده طولانی مدت در تابستان رخ می دهد. بهترین راه برای پیشگیری از این مشکل، این است که هر دو یا سه هفته یک بار در تابستان، پکیج را برای چند دقیقه روی حالت شوفاژ قرار دهید تا پمپ یک چرخش کوتاه داشته باشد و از قفل شدن آن جلوگیری شود.

همچنین، استفاده از فیلتر های مدار گرمایش و سرویس دوره ای پکیج می تواند از ورود رسوبات به داخل پمپ جلوگیری کرده و عمر آن را به طور قابل توجهی افزایش دهد. اگر با علائم خرابی پمپ مواجه شدید، روش های تست و رفع گیرپاژ که در این مقاله توضیح داده شد را امتحان کنید. اما اگر مشکل پیچیده تر بود یا دانش فنی کافی نداشتید، حتما از یک تعمیرکار متخصص کمک بگیرید تا از آسیب بیشتر به دستگاه جلوگیری کنید. احیانا شما تجربه ای در این زمینه دارید؟ اگر دوست دارید، در بخش نظرات برامون بنویسید.