روپیچ توپیچ چیست؟

روپیچ توپیچ یک اصطلاح کلی و بسیار رایج در صنعت لوله کشی هست که به دسته بزرگی از اتصالات یا “فیتینگ ها” اشاره دارد. این نام گذاری به خاطر شکل ظاهری این قطعات است که معمولا یک سر انها دارای رزوه خارجی (روپیچ یا نری) و سر دیگر دارای رزوه داخلی (توپیچ یا مادگی) میباشد. اصلی ترین کاربرد این قطعات، اتصال دو بخش مختلف، افزایش طول لوله یا تغییر سایز در سیستم لوله کشی است.

1. بوشن روپیچ توپیچ: برای اتصال یک لوله به یک اتصال دیگر.
2. تبدیل روپیچ توپیچ: برای اتصال دو لوله با سایزهای متفاوت.
3. مغزی (نیپل): برای افزایش طول لوله (هر دو سر روپیچ است).
4. مهره ماسوره: برای ایجاد یک اتصال که به راحتی قابل باز و بسته شدن باشد.

متاسفانه در زبان فارسی نام گذاری دقیقی روی این اتصالات انجام نشده. من در ادامه به زبان ساده و با عکس، انواع این قطعات رو به شما معرفی می کنم و کاربرد هر کدام رو توضیح میدهم. 👇

روپیچ توپیچ دقیقا چیست و چرا اینقدر کاربرد دارد؟

تصور کنید در حال نصب شیر رادیاتور هستید، اما متوجه میشوید که لوله ای که از دیوار بیرون امده کمی کوتاه است و شیر به ان نمیرسد. راه حل چیست؟ اینجا دقیقا جایی است که یک قطعه کوچک اما حیاتی به نام “روپیچ توپیچ” به کمک شما می اید. این قطعه مثل یک پل عمل کرده و این فاصله رو پر می کند.

پس به طور کلی، هر زمان که در لوله کشی نیاز به موارد زیر داشته باشیم، از خانواده اتصالات روپیچ توپیچ استفاده می کنیم:

• افزایش طول یک اتصال یا لوله
• تبدیل رزوه نری به مادگی یا برعکس
• تغییر سایز قطر لوله (بزرگتر به کوچکتر یا برعکس)
• ایجاد یک اتصال قابل جدا شدن در مسیر لوله کشی

انواع روپیچ توپیچ از نظر مدل و کاربرد (مهم ترین بخش)

همانطور که گفتم، “روپیچ توپیچ” یک اسم کلی است. بیایید با هم با اسم های دقیق تر و کاربرد هر کدام از این قطعات اشنا شویم.

1. بوشن روپیچ توپیچ (Bushing)

این قطعه، کلاسیک ترین تعریف از یک روپیچ توپیچ است. یک سر ان رزوه خارجی (نری) و سر دیگر ان رزوه داخلی (مادگی) دارد. هر دو سر معمولا یک سایز هستند.

کاربرد اصلی: اصلی ترین کاربرد این قطعه، اتصال یک لوله (که رزوه نری دارد) به یک اتصال دیگر (که ان هم رزوه نری دارد) است. در واقع این قطعه یک اتصال مادگی رو به یک اتصال نری تبدیل می کند.

2. تبدیل روپیچ توپیچ (Reducer Bushing)

این قطعه دقیقا شبیه به بوشن روپیچ توپیچ است، با یک تفاوت مهم: سایز دو سر ان با هم فرق دارد. این قطعه برای تغییر و تبدیل سایز قطر لوله استفاده میشود.

کاربرد اصلی: زمانی که شما می خواهید یک لوله با قطر بزرگتر رو به یک لوله یا اتصال با قطر کوچکتر وصل کنید، از تبدیل روپیچ توپیچ استفاده می کنید. برای مثال، تبدیل یک لوله ¾ اینچ به ½ اینچ.

3. مغزی یا نیپل (Nipple)

این قطعه رو نباید با روپیچ توپیچ اشتباه گرفت، هرچند در همین خانواده قرار دارد. مغزی یا نیپل، قطعه ای است که هر دو سر ان رزوه خارجی (روپیچ یا نری) دارد.

کاربرد اصلی: از مغزی برای اتصال دو اتصال مادگی به یکدیگر یا برای افزایش طول یک خط لوله استفاده میشود. این قطعه در واقع دو لوله یا اتصال رو به هم “وصل” می کند.

4. مهره ماسوره (Union)

مهره ماسوره یک اتصال سه تکه و بسیار هوشمندانه است. این قطعه به شما اجازه میدهد دو لوله رو به هم وصل کنید، اما هر زمان که خواستید، به راحتی و بدون نیاز به بریدن لوله، ان دو را از هم جدا کنید. این قطعه از یک بخش نری، یک بخش مادگی و یک مهره واسط تشکیل شده.

کاربرد اصلی: در جاهایی که ممکن است در اینده نیاز به تعمیرات یا باز و بسته کردن مسیر باشد، مثل کنار پمپ ها، کنتورها یا تجهیزات موتورخانه، از مهره ماسوره استفاده می کنند.

انواع روپیچ توپیچ از نظر جنس (کدام بهتر است؟)

این اتصالات از مواد مختلفی ساخته میشوند که هر کدام مزایا و معایب خود را دارند. انتخاب جنس مناسب بستگی به نوع لوله کشی و کاربرد شما دارد.

1. روپیچ توپیچ برنجی

این نوع، یکی از بهترین و پرکاربردترین انواع در بازار است. رنگ این اتصالات طلایی هست. جنس برنجی به دلیل مقاومت بالا در برابر زنگ زدگی، پوسیدگی و رسوب، و همچنین دوام بالا در برابر فشار و ضربه، به یک گزینه عالی برای لوله کشی اب شرب و سیستم های گرمایشی تبدیل شده.

2. روپیچ توپیچ گالوانیزه

این نوع از فولاد ساخته شده و با یک لایه روی (Zinc) پوشانده شده تا در برابر زنگ زدگی مقاوم باشد. اتصالات گالوانیزه به دو رنگ سفید (گالوانیزه سرد) و خاکستری (گالوانیزه گرم) موجود هستند و مقاومت مکانیکی بسیار بالایی دارند.

3. روپیچ توپیچ کروم

این اتصالات معمولا از جنس برنج هستند که با یک لایه کروم براق پوشانده شده اند. این پوشش کروم، ظاهر بسیار زیبایی به قطعه میدهد و مقاومت ان را در برابر زنگ زدگی و رسوب افزایش میدهد. به همین دلیل، از این نوع بیشتر برای اتصالات روکار و در معرض دید، مثل نصب شیرالات بهداشتی، استفاده میشود.

4. روپیچ توپیچ PVC (پلاستیکی)

با رایج شدن لوله های پلاستیکی، استفاده از این جنس هم بسیار زیاد شده. این اتصالات وزن کمی دارند، هرگز زنگ نمی زنند، در برابر رسوب بسیار مقاوم هستند و قیمت مناسبی دارند. البته باید توجه کرد که تحمل دمایی و فشاری انها نسبت به انواع فلزی کمتر است.

یک راهنمای عملی: چگونه از روپیچ توپیچ استفاده کنیم؟

استفاده از این اتصالات بسیار ساده است، اما نیاز به رعایت چند نکته دارد تا از اب بندی کامل ان مطمئن شوید.

راه حل چیست؟

1. انتخاب سایز مناسب: اولین قدم، انتخاب سایز درست است. سایز اتصالات معمولا بر حسب اینچ (مثلا ½ یا ¾ اینچ) مشخص میشود.
2. استفاده از نوار تفلون: حتما حتما قبل از بستن اتصال، روی قسمت رزوه خارجی (روپیچ)، به مقدار کافی و در جهت عقربه های ساعت، نوار تفلون بپیچید. این کار برای اب بندی اتصال ضروری است.
3. بستن با اچار مناسب: اتصال رو ابتدا با دست ببندید و سپس با استفاده از اچار مناسب (مثل اچار فرانسه یا اچار لوله گیر)، ان را محکم کنید. دقت کنید که بیش از حد سفت کردن اتصال میتواند باعث اسیب دیدن رزوه ها شود.

نتیجه گیری

در نهایت، “روپیچ توپیچ” یک نام کلی برای خانواده بزرگی از اتصالات لوله کشی است که هر کدام کاربرد مشخصی دارند. ما با هم یاد گرفتیم که قطعاتی مثل بوشن، تبدیل، مغزی و مهره ماسوره، هر کدام برای هدف خاصی طراحی شده اند. شناخت این قطعات و تفاوت انها، به شما کمک می کند تا در هنگام انجام کارهای تاسیساتی یا خرید لوازم، انتخاب درست و دقیقی داشته باشید و بتوانید مشکلات کوچک لوله کشی رو به راحتی حل کنید.

برای کسب اطلاعات کامل در مورد اتصالات به مقاله “فیتینگ در لوله کشی چیست؟” مراجعه فرمایید.

ایا شما هم تا به حال در نام گذاری این قطعات دچار سردرگمی شده اید؟