چرا رادیاتورها مرتباً هوا می گیرند؟

هوا گرفتن مکرر رادیاتورها معمولا سه دلیل اصلی دارد. اولین و مهم ترین دلیل، واکنش شیمیایی بین آب و فلزات داخل سیستم، به خصوص آلومینیوم، است که گاز هیدروژن تولید می کند. دلیل دوم، وجود نشتی های بسیار ریز در سیستم است که هنگام سرد شدن و افت فشار، هوا را به داخل می مکد. دلیل سوم نیز آزاد شدن اکسیژن محلول در آب تازه ای است که به سیستم اضافه می شود. این هوا مانع از گردش صحیح آب شده و باعث سرد شدن رادیاتور و ایجاد سر و صدا می شود.

من در ادامه، این دلایل را به صورت کامل برای شما باز می کنم و به شما یاد می دهم که چگونه نه تنها رادیاتور خود را هواگیری کنید، بلکه چگونه مشکل را برای همیشه حل کنید. 👇

چرا هوا گرفتن رادیاتور یک مشکل جدی است؟ (علائم و عواقب)

قبل از اینکه به سراغ دلایل اصلی برویم، بیایید ببینیم وقتی می گوییم “رادیاتور هوا گرفته” دقیقا منظورمان چیست و این مشکل چه عواقبی دارد. وجود هوا در یک سیستم گرمایشی که باید پر از آب باشد، چند نشانه و مشکل اساسی ایجاد می کند.

علائم اصلی هوا گرفتن رادیاتور چیست؟

شما به راحتی می توانید این مشکل را تشخیص دهید. اصلی ترین نشانه ها عبارتند از:

• سرد بودن بالای رادیاتور: این رایج ترین علامت است. شما متوجه می شوید که قسمت پایینی رادیاتور گرم است، اما قسمت بالایی آن کاملا سرد باقی می ماند. دلیل این اتفاق ساده است؛ چون هوا از آب سبک تر است، در بالاترین نقطه رادیاتور جمع می شود و اجازه نمی دهد آب داغ آن قسمت را پر کند.
• شنیدن سر و صدای عجیب: صداهایی شبیه به شرشر آب، قل قل کردن یا ضربه زدن از داخل رادیاتورها یا لوله ها، نشانه قطعی وجود حباب های هوا در سیستم است که همراه با آب در حال حرکت هستند.
• گرم نشدن کافی محیط: وقتی بخشی از رادیاتور شما سرد است، یعنی سطح انتقال حرارت آن کاهش پیدا کرده و در نتیجه، نمی تواند به اندازه کافی محیط خانه را گرم کند.

چرا وجود هوا در سیستم بد است؟

وجود هوا فقط باعث سرد شدن رادیاتور نمیشود؛ بلکه دو مشکل بزرگ دیگر هم ایجاد می کند:

1. کاهش شدید راندمان: آب یک رسانای عالی برای گرماست، اما هوا یک عایق حرارتی است. وجود هوا در رادیاتور مثل این است که روی بخشی از آن یک پتو کشیده باشید. این موضوع باعث می شود پکیج یا موتورخانه شما برای گرم کردن خانه مجبور شود بیشتر کار کند که نتیجه آن افزایش مصرف گاز است.
2. خوردگی و زنگ زدگی داخلی: این خطرناک ترین عاقبت هوا گرفتن سیستم است. اکسیژن موجود در هوا به شدت با قطعات فلزی داخل سیستم (مثل دیواره های رادیاتور فولادی یا قطعات پکیج) واکنش نشان می دهد و باعث خوردگی و زنگ زدگی از داخل می شود. این خوردگی به مرور زمان می تواند باعث ایجاد رسوب، گرفتگی و حتی سوراخ شدن سیستم شود.

اصلی ترین دلایل هوا گرفتن رادیاتورها (هوا از کجا می آید؟)

حالا به سوال اصلی می رسیم. این هوا از کجا وارد یک سیستم بسته می شود؟ برخلاف تصور عموم، هوا فقط از بیرون وارد سیستم نمیشود. بیایید دلایل اصلی را با هم بررسی کنیم.

دلیل شماره ۱: واکنش های شیمیایی (تولید گاز هیدروژن)

این مهم ترین و اغلب نادیده گرفته شده ترین دلیل برای هوا گرفتن مکرر رادیاتورها است. آبی که در سیستم گرمایشی شما جریان دارد، در تماس با فلزات مختلفی مثل فولاد، مس و به خصوص آلومینیوم (در رادیاتورهای پره ای) است. این تماس، به مرور زمان باعث یک واکنش الکتروشیمیایی (خوردگی) می شود که یکی از محصولات جانبی آن، تولید گاز هیدروژن است.

این گاز هیدروژن، بی رنگ و بی بو است و دقیقا مانند هوا رفتار می کند؛ یعنی به دلیل سبکی، در بالاترین نقاط سیستم (یعنی بالای رادیاتورها) جمع می شود. پس اگر شما رادیاتور خود را هواگیری می کنید و گازی که خارج می شود بی بو است، به احتمال زیاد این گاز هیدروژن است، نه هوایی که از بیرون وارد شده.

چه زمانی این مشکل شدیدتر است؟

• استفاده از رادیاتورهای آلومینیومی: آلومینیوم فلز بسیار فعالی است و در تماس با آب، تمایل زیادی به تولید هیدروژن دارد. این مشکل در رادیاتورهای پنلی فولادی بسیار کمتر است.
• کیفیت پایین آب: اگر آب سیستم شما اسیدی یا قلیایی باشد، این واکنش شیمیایی را تسریع می کند.

دلیل شماره ۲: ورود هوا از بیرون سیستم

این دلیل، همان چیزی است که بیشتر مردم فکر می کنند. بله، هوا می تواند از بیرون هم وارد سیستم شود. اما چگونه؟

• نشتی های بسیار ریز: ممکن است در اتصالات، شیرها یا بدنه لوله ها یک نشتی بسیار کوچک وجود داشته باشد که حتی باعث چکه کردن آب هم نشود. وقتی سیستم گرمایشی خاموش می شود و آب سرد می شود، فشار داخل سیستم کاهش پیدا می کند و ممکن است منفی شود. در این حالت، سیستم از طریق همان نشتی های ریز، هوا را به داخل “می مکد”.
• مشکل در منبع انبساط باز: در سیستم های موتورخانه قدیمی که از منبع انبساط باز استفاده می کنند، اگر سطح آب در منبع بیش از حد پایین بیاید، پمپ سیرکولاتور می تواند همراه با آب، هوا را هم به داخل سیستم بکشد.
• اتصالات شل: شل بودن اتصالات پمپ، شیرها یا کوپلینگ ها هم می تواند یک راه برای نفوذ هوا به داخل سیستم باشد.

دلیل شماره ۳: هوای محلول در آب تازه

هر بار که شما به هر دلیلی (مثلا برای تنظیم فشار پکیج) آب تازه وارد سیستم می کنید، مقداری هوای محلول را هم همراه آن وارد می کنید. آب سرد می تواند حجم زیادی از گازها (عمدتا اکسیژن و نیتروژن) را در خود حل کند. وقتی این آب در دیگ یا پکیج گرم می شود، توانایی خود برای نگه داشتن این گازها را از دست می دهد و آن ها را به صورت حباب های ریز آزاد می کند. این حباب ها به هم پیوسته و در نهایت در بالای رادیاتورها جمع می شوند.

به همین دلیل است که معمولا پس از یک تعمیر بزرگ یا پر کردن اولیه سیستم، نیاز به چندین بار هواگیری وجود دارد.

راهنمای کامل هواگیری رادیاتور (راه حل کوتاه مدت)

هواگیری یک راه حل سریع و موثر برای رفع موقت مشکل است. این کار بسیار ساده است و خودتان می توانید انجام دهید. این یک راهنمای چند مرحله ای است:

1. پکیج یا موتورخانه را خاموش کنید: ابتدا سیستم گرمایش را خاموش کنید و چند دقیقه صبر کنید تا پمپ از کار بیفتد و آب در سیستم آرام بگیرد. این کار باعث می شود تمام هوا در بالای رادیاتور جمع شود.
2. ابزار را آماده کنید: شما به یک آچار مخصوص هواگیری رادیاتور (که شبیه یک کلید کوچک است) و یک دستمال یا ظرف کوچک نیاز دارید.
3. به سراغ رادیاتور بروید: معمولا بهتر است از رادیاتوری که به پکیج نزدیک تر است شروع کنید.
4. پیچ هواگیری را پیدا کنید: در قسمت بالای یکی از دو سر رادیاتور، یک پیچ کوچک و مخصوص وجود دارد.
5. پیچ را به آرامی باز کنید: دستمال یا ظرف را زیر پیچ قرار دهید و با آچار، پیچ را به آرامی در خلاف جهت عقربه های ساعت بچرخانید. فقط یک نیم دور کافی است.
6. منتظر خروج هوا و آب بمانید: ابتدا صدای “هیس” مانند خروج هوا را خواهید شنید. به باز کردن پیچ ادامه دهید تا اینکه همراه با هوا، چند قطره آب هم خارج شود. منتظر بمانید تا صدای هوا کاملا قطع شده و فقط یک جریان باریک و یکنواخت از آب خارج شود.
7. پیچ را ببندید: در این لحظه، پیچ را در جهت عقربه های ساعت بچرخانید و محکم کنید. مراقب باشید بیش از حد سفت نکنید.
8. فشار پکیج را چک کنید: پس از هواگیری تمام رادیاتورها، حتما فشار پکیج خود را چک کنید. چون با خروج هوا، فشار سیستم افت می کند. اگر فشار زیر ۱ بار بود، با استفاده از شیر پرکن، فشار را دوباره روی ۱.۵ بار تنظیم کنید.

چگونه مشکل هوا گرفتن مکرر را برای همیشه حل کنیم؟ (راه حل های بلند مدت)

هواگیری یک راه حل موقتی است. اگر مجبورید هر چند هفته یک بار رادیاتورهای خود را هواگیری کنید، یعنی یک مشکل ریشه ای وجود دارد که باید آن را حل کنید. راه حل چیست؟

راه حل برای مشکل شماره ۱ (واکنش شیمیایی): استفاده از محلول مهار کننده خوردگی

اگر علت اصلی هوا گرفتن سیستم شما، تولید گاز هیدروژن است (که در بیشتر موارد همینطور است)، بهترین و موثرترین راه حل، اضافه کردن یک محلول مهار کننده خوردگی (Corrosion Inhibitor) به آب سیستم است. این مایعات شیمیایی تخصصی، یک لایه محافظ بسیار نازک روی تمام سطوح فلزی داخلی سیستم ایجاد کرده و جلوی واکنش بین آب و فلز را می گیرند. این کار نه تنها تولید گاز را متوقف می کند، بلکه از کل سیستم شما در برابر خوردگی و رسوب محافظت کرده و عمر مفید آن را افزایش می دهد. این کار باید توسط یک سرویسکار متخصص انجام شود.

راه حل برای مشکل شماره ۲ (ورود هوا از بیرون): پیدا کردن و رفع نشتی

اگر شک دارید که هوا از بیرون وارد سیستم می شود، باید به دنبال پیدا کردن محل نشتی باشید. تمام اتصالات، شیرها، بدنه رادیاتورها و لوله ها را به دقت بررسی کنید و به دنبال هرگونه علامت رطوبت، زنگ زدگی یا چکه آب باشید. حتی یک نم بسیار کوچک هم می تواند نشانه یک نشتی باشد که هوا را به داخل می کشد. پس از پیدا کردن محل نشتی، باید آن را توسط یک لوله کش یا سرویسکار تعمیر کنید.

نتیجه گیری: هواگیری، یک نشانه است نه خود بیماری

در پایان، مهم ترین نکته ای که باید به خاطر بسپارید این است: نیاز به هواگیری، به خصوص اگر به صورت مکرر اتفاق بیفتد، یک نشانه از وجود یک مشکل در سیستم گرمایشی شماست. هواگیری کردن مانند خوردن یک قرص مسکن است؛ درد را به طور موقت آرام می کند، اما بیماری اصلی را درمان نمی کند. با درک دلایل اصلی که در این مقاله با هم بررسی کردیم، شما می توانید به جای درمان علائم، به سراغ ریشه مشکل بروید و با یک راه حل دائمی، هم راندمان سیستم گرمایشی خود را بالا ببرید و هم از هزینه های سنگین تعمیرات در آینده جلوگیری کنید.